Kış aylarında KOAH hastalığı ve
korunma şekli hakkında Özel Ordu Sevgi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uz. Dr.
Turgut Yayla bilgi verdi
Havaların soğumasıyla artan hava
kirliliği sorununu beraberinde getirirken, ağır bir solunum hastalığı olan
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) için de önemli bir tehdit
oluşturuyor. ‘Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı’ isminin baş harflerinden
oluşan kısaltılmış bir hastalık ismidir.
Kronik kelimesi uzun süredir devam
eden anlamındadır. Obstrüktif kelimesi tıkayıcı anlamındadır ve bu hastalıkta
nefes borularının (bronşların) tıkandığını göstermek için kullanılır. O halde
KOAH’ı, ‘Uzun süredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalıktır’ şeklinde
tarif edebiliriz. Bu hastalığın en kötü yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir
daha düzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir.
Hastalığın en önemli nedeni sigara bağımlılığıdır. Genellikle 40 yaşından sonra
belirti vermeye başlar. KOAH teşhisi konan kişilerin büyük çoğunluğu halen
sigara içen veya çok uzun süre sigara içmiş ve bırakmış kişilerdir. Hastalık
sinsi ilerlediği için ve sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi
şikayetleri önemsemedikleri için teşhis konduğu zaman hastalar akciğer
kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olurlar. Sigara içmeyenlerin,
özellikle de anne ve babası sigara içen çocukların dumana maruz kalmasıyla bu
kişilerde ileri yaşlarda astım ve KOAH başta olmak üzere solunum sistemi hastalıkları
daha çok görülür. Bazı çevresel ve genetik faktörler hastalık gelişiminde
etkilidir. Hastaların yaklaşık yüzde 1’inden az bir kısmında genetik nedenler
sorumlu olabilir. Sigara dumanı ile nefes borularına, hava keseciklerine
zararlı gazlar ve maddeler dolar. Yıllar geçtikçe bu zararlı gazlar ve maddeler
bronşların ve hava keseciklerinin yapısını bozmaya başlar. Bunun sonucunda
bronşların hastalanmasıyla tıkayıcı bronşit, hava keseciklerinin harabiyeti ve
parçalanmasıyla amfizem ortaya çıkar. KOAH adı altında bu iki hastalık yer
almaktadır. Sigara içimiyle hem bronşlarda tıkayıcı bronşit hem de aynı zamanda
amfizem gelişir. Akciğerlerde ortaya çıkan bu tıkanıklıklar ve bozulmalar
sonucunda kana oksijen geçişi azalır ve vücudun oksijensiz kalmasıyla pek çok
ciddi rahatsızlıklar
Tedavi
KOAH tedavisinin temelini ‘sigaranın
terk edilmesi’ oluşturur. İlaçlar sadece nefes darlığını azaltmak için
kullanılır. Hastaların nefes darlıklarını rahatlatmak amacıyla kullanılan çok
sayıda ilaç vardır. Bunların bazıları solunum yoluyla kullanılır. İlaçların
dozları çok düşüktür. Fakat ilaçlar direkt olarak solunum yollarına ulaştığı
için etkileri çok kuvvetlidir. Etkili olabilmeleri için doğru teknikle
kullanılmalıdır ve yan etkileri yok denilecek kadar azdır. Alışkanlık
yapmazlar, dişlere ve akciğerlere herhangi bir zarar vermezler. Sigaranın
bırakılması, tozlu, dumanlı ortamlarda bulunmamak ve düzenli ilaç tedavisidir.
Oksijen
tedavisi: Çok ağır hastalar sürekli
olarak günde en az
15 saat oksijen
kullanma zorundadırlar. Kanda oksijen seviyesi tehlike sınırının altına inen
hastaların uzun süreli oksijen tedavileri hem şikayetlerini azaltacaktır hem de
yaşam kalitelerini artıracaktır. Çünkü KOAH’da ortaya çıkan sorunların önemli
bir bölümü vücudun yeterince oksijen almamasından kaynaklanır. BELİRTİLERİ
+ÖKSÜRÜK
+BALGAM
+NEFES
DARLIĞI
Bu şikayetler uzun süredir devam
etmektedir. Öksürük ve balgam çıkarma önceleri sadece sabah görülür. Hastalar
genellikle bu şikayetleri önemsemezler ve sigara içmenin doğal bir sonucu olarak
görürler. Gerçekte, şiddetli olmayan öksürükle birlikte az miktarda balgam
çıkarmak, KOAH’ın erken habercisi olabilir. Eğer sigara içmeye devam edilirse
ve hastalık ilerlerse öksürükler şiddetlenir. Hastalar günün her saatinde
balgam çıkarmaya başlar. Bazen boğulacak kadar şiddette öksürükler olur. Nefes
darlığı hastalığın erken dönemlerinde koşma, hızlı yürüme veya merdiven çıkma
gibi eforlarda ortaya çıkar. Hastalığın ilerlemesiyle istirahatte dahi nefes
darlığı oluşur. Bu şikayetler genellikle 50 yaşına doğru ciddi şekilde artar.
KOAH, nefes
darlığının şiddetine göre dört gruba ayrılır:
1- Hafif: Ağır iş yapıldığı zaman veya
hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında bazen nefes darlığı hissedilir.
2- Orta: Bazen günlük işler yapılırken
dahi nefes darlığı hissedilir. Gece uykusu rahattır, nefes darlığı nedeniyle
uykusuzluk çekilmez.
3- Ağır: Şiddetli halsizlik vardır.
Merdiven çıkmada çok zorlanılır. Nefes darlığı yaşanır.
4- Çok
ağır: Otururken
dahi nefes darlığı hissedilir. Oda içinde yürümek zorlaşır. Hastalığın ileri
dönemlerinde kanda ve organlarda oksijen miktarı önemli oranda azalacağı için
çok daha fazla rahatsızlıklar belirir.